ఏ పూజ చేసినా.. చివర‌కు కొబ్బరికాయ కొట్టి పూజ ముగిస్తారు. కొన్ని వ్ర‌తాలకు అరటి పండ్లను స‌మ‌ర్పిస్తుంటారు. హిందూ ఆచారాల్లో ఎందుకు ఈ రెండు మాత్ర‌మే అంత ప‌విత్రంగా ప‌రిగ‌ణిస్తున్నారు. ఈ నైవేద్యాల వెనుక క‌థేంటి? దీంట్లో ఏమైనా ఆరోగ్య అంశాల‌న్నాయో చ‌దువండి.
భారతదేశం అంటేనే విభిన్న సంస్కృతుల‌కు, మ‌తాల‌కు నిల‌యం. కొన్ని ఆచారాల‌ను అత్యంత ప్రాముఖ్య‌త ఉంటుంది. హిందూ ఆరాధ‌న‌లో దేవతలకు స‌మ‌ర్పించే నైవేద్యాల్లో ముఖ్యంగా చెప్పుకోవాల్సిన‌వి రెండు. అందులో ఒక‌టి అరటిపండు, రెండోది కొబ్బరికాయ. వీటిని రోజువారీ పూజ‌ల్లోనూ, ప్ర‌త్యేకమైన పూజ‌ల‌కు, పండుగ‌ల‌కు ఉప‌యోగిస్తుంటారు. ఎందుక‌లా?
అరటి ప్రాముఖ్య‌త..
ఇతర మొక్కల మాదిరిగా కాకుండా అరటి చెట్టులోని అన్ని భాగాలు.. ఆకు, కాండం, పువ్వు, పండ్లను కలిగి ఉంది. అరటి మొక్కను హిందూ పురాణాలలో ‘కల్పవృక్షం’గా పరిగణిస్తారు. అంటే కోరికలను తీర్చే చెట్టు. ఇది సమృద్ధి, సంతానోత్పత్తి, అదృష్టాన్ని సూచించే పండు. కాబట్టి దేవుళ్ల‌కి ఈ పండుని అర్పిస్తారు. అలాగే.. దక్షిణ భారతదేశంలో ముఖ్యంగా పండుగ సందర్భాలలో, శుభ శకునాల వేడుకలలో అరటి ఆకులు పెడుతారు. అలాగే.. ఆహారాన్ని వడ్డిస్తుంటారు. అరటి పండు చాలా సులభంగా పెరుగుతుంది, విస్తృతంగా లభిస్తుంది. దీనిని ఏడాది పొడవునా పండించవచ్చు. దీని ప్రకాశవంతమైన పసుపు రంగు అనేక సంస్కృతులలో జ్ఞానం, అభ్యాసాన్ని సూచిస్తుంది. విష్ణువుకు అరటిపండు నైవేద్యం పెడితే మంచి ఆరోగ్యం, శ్రేయ‌స్సు ల‌భిస్తుంద‌ని న‌మ్ముతారు.
కొబ్బరి ప్రాముఖ్య‌త..
హిందూ మతంలో.. కొబ్బరికాయకు ఉన్న మూడు ‘కళ్ళు’ కూడా ముఖ్యమైనవి. ఈ మూడు ‘కళ్ళుస శివుడి మూడు క‌ళ్ల‌తో పోలుస్తారు. శివుడికే కాదు.. అంద‌రు దేవుళ్ల‌కి కొబ్బరికాయను నైవేద్యంగా స‌మ‌ర్పిస్తారు. అయితే కొబ్బరి గ‌ట్టి చిప్ప అహాన్ని సూచిస్తుందంటారు. దానిని ప‌గ‌లగొట్ట‌డం ద్వారా మ‌న‌లోని అహం పోతుంద‌ని చెబుతారు. కొబ్బరి లోపల నీరు రక్తం లేదా ప్రాణశక్తిని సూచిస్తుంది. లోపల ఉన్న తెలుపు ఆత్మను సూచిస్తుంది. ఇది భక్తుడు కొబ్బరికాయను అర్పించేటప్పుడు.. దైవిక రక్షణ, ఆశీర్వాదాల కోసం తన జీవితాన్ని, ఆత్మను ప్రతీకాత్మకంగా దేవతకు అర్పించే అవకాశాన్ని ఇస్తుంది. అంతేకాదు.. చాలా సంద‌ర్భాల్లో కొబ్బరికాయను కొట్ట‌డం వ‌ల్ల నెగెటివ్ ఎన‌ర్జీ అక్క‌డి నుంచి వెళ్లి పాజిటివిటీ పెరుగుతుంద‌ని అంటారు.
ఆరోగ్యం కూడా..
మతపరమైన అంశంతో పాటు.. అరటిపండు పోషక విలువలను కలిగి ఉంటుంది. అరటిపండ్లలో.. పొటాషియం, ఫైబర్, బీ6, సీ వంటి ముఖ్య‌మైన విటమిన్లు ఉంటాయి. ఇవి ర‌క్త‌పోటును నియంత్రిస్తాయి. జీర్ణ‌క్రియ‌ను మెరుగుప‌రుస్తాయి. హిందూ మతంలో అరటిపండును ఇష్టపడటానికి మరొక కారణం ఏమిటంటే.. అవి భారతదేశం వంటి ఉష్ణమండల వాతావరణంలో ఏడాది పొడవునా పెరుగుతాయి. అందువల్ల, అవి దాదాపు ప్రధాన ఆహారంగా మారాయి. అందువల్ల వీటిని ఎక్కువ‌గా నైవేద్యంగా పెట్ట‌డానికి ఇష్ట‌ప‌డుతారు.
మరోవైపు.. కొబ్బరికాయల్లో ఎలక్ట్రోలైట్‌లను అందించడం నుంచి అవసరమైన కొవ్వులు, విటమిన్లు, ఖనిజాల వరకు ఉంటాయి. కొబ్బరి లోపల ఉన్న నీరు చాలా విలువైనది ఎందుకంటే ఇది హైడ్రేట్ చేస్తుంది. ఆయుర్వేదం కొబ్బరిని త్రిదోష ఫ‌లంగా పరిగణిస్తారు. ఇది శరీరంలోని మూడు దోషాలు.. వాత, పిత్త, క‌ఫ దోషాల‌ను సమతుల్యం చేయడంలో సహాయపడుతుంది. కొబ్బరికాయను దేవతలకు నైవేద్యంగా స‌మ‌ర్పించి తిన‌డం వ‌ల్ల మ‌న‌కు కూడా ఆరోగ్యం మెరుగుప‌డుతుంది.
భారతదేశం అంతటా..
తమిళనాడు, ఆంధ్రప్రదేశ్, కేరళ వంటి దక్షిణ రాష్ట్రాలలో వారి ఆలయ ఆచారాలు, వివాహ వేడుకలు, గృహప్రవేశ కార్యక్రమాల సమయంలో అరటిపండ్లు, కొబ్బరికాయ నైవేద్యాలు తప్పనిసరి. మహారాష్ట్ర, గుజరాత్‌లలో.. స్వర్గం నుంచి రక్షణను గుర్తించడానికి, దేవుని ఉనికిని సూచించడానికి కీలకమైన జీవిత సంఘటనల సమయంలో పవిత్ర పాత్రల పైన కొబ్బరికాయలను ఉంచడం ఒక సాధారణ ఆచారం. దేవాలయాలలో, అరటిపండ్లను చాలా సాధారణంగా జంటగా నైవేద్యంగా ఇస్తారు. దీపావళి, దుర్గా పూజ వంటి పండుగల సమయంలో అరటి ఆకులు అలంకరణ, ఇతర ఆచారాలలో కూడా పాత్ర పోషిస్తాయి.